Een druk festival bezoeken, een kinderfeestje met drukke kinderen die allemaal iets anders willen, boodschappen doen in een overvolle supermarkt. Het zijn typische voorbeelden van situaties waarbij je veel prikkels tegelijk te verwerken krijgt en die kunnen zorgen voor overprikkeling.

Herken overprikkeling

Overprikkeling komt niet alleen voor bij hoogsensitieve mensen (HSP) of mensen met Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH), ADHD of een Autisme Spectrum Stoornis (ASS). Ook als je gevoelig bent voor prikkels, kunnen sommige situaties ervoor zorgen dat je het gevoel hebt dat je hoofd ontploft van alle indrukken. Andere symptomen waaraan je overprikkeling kunt herkennen:

• vermoeidheid
• hoofdpijn
• hartkloppingen
• onzekerheid
• minder goed kunnen concentreren
• gespannen spieren
• humeurig

Je hebt er sneller last wanneer je overspannen of opgebrand (burnout) bent.

Verschillende soorten overprikkeling

Het is eigenlijk niks anders dan een overdosis aan prikkels, waardoor je zenuwstelsel ‘op tilt’ gaat. Je hersenen krijgen meer prikkels dan ze kunnen verwerken. We kunnen drie vormen onderscheiden:

• Cognitieve overprikkeling: Dat houdt in dat alles wat met denken en leren te maken heeft, overprikkeld is. Je hersenen kunnen het tempo waarin alle gegevens verwerkt moeten worden, niet bijbenen.
• Emotionele overprikkeling: Dat houdt in dat emoties veel te heftig binnen komen. Wanneer je bijvoorbeeld gaat huilen als je heel erg moe bent, kan er sprake zijn van emotionele overprikkeling. Of emotioneel wordt bij het inleven of meeleven met een ander.
• Sensorische overprikkeling: Dat houdt in dat de informatie die binnenkomt via de zintuigen niet goed gefilterd kunnen worden. Een voorbeeld hiervan is je gesprekspartner niet meer kunnen verstaan in een overvol restaurant met veel achtergrondgeluid. Of wanneer je snel last hebt van fel licht.

Wat kun je doen bij acute overprikkeling?

Het helpt vaak al om de bron van overprikkeling weg te halen:

• Stap uit de situatie en zoek even een rustig plekje op
• Doe eventueel een korte meditatie- of ontspanningsoefening: focus op je ademhaling.
• Gebruik oordopjes om het geluid even buiten te sluiten
• Neem even rust.

Vaak is dat al genoeg om je weer beter te gaan voelen.

Aanpak bij chronische overprikkeling

Deze tips kunnen helpen bij het ontprikkelen:

• Accepteer je overprikkeling. Als je langere tijd te veel stress of prikkels hebt ervaren, heeft je lichaam langer nodig om te herstellen. Vecht niet tegen je overprikkeling. Gun jezelf de tijd om te herstellen.
• Neem rust. Zeg dingen af die je kunt afzeggen. Drukke feestjes, etentjes met kennissen. Nu even niet! Geef jezelf de ruimte om even niets te hoeven.
• Ontspan. Doe dagelijks een ontspanningsoefening. Ga mediteren. Luister naar rustgevende muziek. Knuffel je partner of je huisdier eens wat vaker.
• Spreek alleen af met mensen die je energie geven. Ontprikkelen wil niet zeggen dat je je als een kluizenaar moet gaan gedragen maar spreek alleen af met mensen waarbij je helemaal jezelf kunt zijn.
• Zorg voor zo min mogelijk prikkels. Dim thuis het licht, trek je huispak aan, laat de radio uit. Doe wat voor jou goed voelt.
• Ga naar de huisarts om erachter te komen of je klachten een lichamelijke oorzaak hebben, bijvoorbeeld een vitaminetekort of een slecht werkende schildklier. Je huisarts kan je daarnaast doorverwijzen naar een psycholoog of haptonoom, die je kunnen begeleiden bij het leren omgaan met overprikkeling en hoe je overprikkeling kunt voorkomen.

Wil je meer informatie over hoe de psychologen van DiSofa jou kunnen helpen? Vraag een vrijblijvend kennismakingsgesprek aan!

Lees ook: Deze 5 eigenschappen maken jou kwetsbaarder voor een burn-out